Berrotza / Berrueza

2002ko martxoaren 10ean, Kodes mendikateko kostalera gailurrean postontzi bat jarri genuen mendizale batzuok, honako goiburuarekin: bi isurialde, herri bat.
Goizeko 8:30ean, tontorrera abiatu ginen hogeita bost lagun, Ibernaloko baselisatik. Porlana, harea eta ura denon artean banatu ondoren, Kostelerako gailurreraino garraiatu genituen, ezpelek, pago bakan batzuek eta sasiek ezkututako bidezidorretik joanda. Helmugara iritsita, igeltseroak lan egin bitartean, gainerakook hamarretaka egin eta paisaiaz dastatzeko aukera ezinparegabea izan genuen, betiere inpernuko soinuak lagunduta. Ondo-ondoan genituen aspaldiko lagunak, pago eta haginak, gurekin behinolako akelarreak gogoratu nahian. Ondoan Joar. Bertatik bertara, Gorbeia, Lokiz, Urbasa, Aizkorri, Monjardin, Jurramendi. Urrutiago, Auñamendiak, Demandako mendikatea eta Moncayo, begi bistan.
Odron eta Ega ibaietako ordokiaren gainean Kostalera dugu jaun eta jabe. Araba eta Nafarroaren arteko muga kokatua egon arren, sekula ez da izan oztopo sortzaile. Bi probintzia (Nafarroa / Araba), bi haran (Kanpezu / Berrotza), bi herri (Kanpezu / Nazar), batu dituen ibilbide naturala izan da. Mendeak joan mendeak etorri, duela gutxi arte, Nazarreko mendate horretatik gurdi, mando, asto talde ugari igaro dira bertatik. Erromatar garaitik, Arabatik Erriberara joateko, pasagunerik garrantzitsuena izan da, eta ondorioz, bi haranen arteko harremanak estu-estuak izan dira.
Mendi honetan oso garrantzitsuak izan dira ikazkintza eta artzaintza. Lanbide horietatik datozkigu, agian, ¡nguruetako mendien izenak: Joar eta Zintzarri harkaitza. Hortxe dabiltza beheko lurretan, jan, edan eta bakea eman esaerari men eginda, inguruen zaintzaile lasaiak diren txerri, behi, zaldi, ardi, ahuntz taldeak, belar bazkan; horien antzera dabiltza zeruetan, zelatari grinatsuak diren hegazti harrapariak, bereziki arranoak,oreka apurtu ez dadin arduratzen.
Mando taldeen joan-etorriak desagertu arren, geroan ere, Kostalera gailurrak iragandakoaren oroigarri, lekuko babesle eta ikurra izaten jarraituko du sekula sekulorum!
Joarkide