Ok

By continuing your visit to this site, you accept the use of cookies. These ensure the smooth running of our services. Learn more.

29/05/2024

Nazar Recorrido por la Naturaleza

Todo Junio. Ekain osoa. NAZAR. Plataforma GARDATXO.


Cartel Recorrido.jpg

Berrotzaren isladak

BERROTZAKO NATURA ezagutzeko ibilaldia, 4 kilometro, zirkularra.

 

- Elizako aterpetik, “Paletejasetik” Berrotza harana edukiko dugu aurrean, Mendaza, Millarriko (Piedramillerako) elizako dorrea, Sorlada, San Gregorio, Kabrega, Ubago, Iturriaga (Mirafuentes), Otiñanoko herriak eta La Planako tontorra ikusiko dugu.

 

- 100 metrora geratuko gara une batean mendikatea ikusteko, ezkerritik eskuinera: Kostalera, Gallet, Ocijo, eta Eztihaitza (Peñalamiel) begietsi ditugu. Ez da arraroa izango sailen bat, miruren bat edo argi-oilarren bat inguruan ibiltzea. Intxaurrondo azpian ezpel eder bat dago, hurbildu eta kartela irakurri.

 

- Loretoko baselisaraino jarraituko dugu. Igoera hasten da, presarik gabe, arreta ematen digun guztiei erreparatuz jarraituko dugu. Bidean zuhaitzen, landareen eta animalien kartelak jarri ditugu: aritzak, arteak, gurbiltzak, elorri zuriak, oteak, txarakak, miterrak, ipuruak, txilarrak, ezkaiak, gogortxuak, kardoak, zuhandorrak, maiak, besteak beste.

 

- Haitzaren oinarrira ailegatuko gara, non erleek betidanik egin duten eztia. Erlekume bat bistan dago, beste bat Asiar listorrena, zaharra, jadanik abandonatuta haitzaren zulo batean ezkututa dago. Antzinako bi txabolen beheko harriak ikus ditzakegu, baita ondoan dauden arteak ere, non uso itsuak erabiltzen zituzten ehiztarako.

 

- Tontorrean gaude, gaurko ehiztari-txabola batean. Hemendik Berrotza Harana ikuspegi ederra daukagu, Hegoaldean Deio, Jurramendi, Pirinioak, Lerin, Urantzia (Los Arcos), Moncayo, Isasa haitza, San Lorenzo. Iparraldean eta Ipar-mendebaldean: Lokiz, Urbasa.

 

- Jaitsiera hasiko gara, ez zailtasun handikoa, baina bai luzea. Baso garbi batean sartuko gara, Karrondako edo Umaelgorriko (Balsaroya) sakanan, non arteak, ezpelak, elorriak, gurbiltzak, huntzak eta nabarmentzen diren. Konturatu ordurako bide ireki batera helduko gara, jarraituko dugu Desiñana eremuko eliz zaharraraino.

 

- Nazarreko eta Asartako bidea hartuko dugu, garai batean bide bakarra eta erreala izan zena, oraindik ikus daitezke aldameneko horma zainduak; gaur egun erdi abandonatuta eta oso jende gutxik erabiltzen duen bidea da, baina oraindik xarma kontserbatzen duena. Gutxi falta zaigu herrira berriro ailegatzeko. Landare pilo ikusi ditugu, baina oraindik bat falta zaigu eta horri erreparatuko diogu, txarakaren bizkairroi bati: eztizurrupariari (Chupamiel). Txarakatik jasotzen ditu ura, mantenugaiak eta fotoasimilatuak. Txikia da, gorri kolorekoa. (Espero dugu garai honetan bistan egotea).

 

- Bukatzeko, ondo etorriko zaigu iturri ederretik ur zurrutada handi bat dastatzea eta Kostalera Elkartea irekita badago garagardo bat edo baso ardo fresko bat hartzea.

 

Espero dugu zuen gustua ibilaldia izana.

 

GARDATXO PLATAFORMA. (NAZAR)

Plataformagardatxo@gmail.com

 

445004194_7580294122087933_8664627117222227973_n.jpg

 

 

Un paseo por la NATURALEZA de la BERRUEZA, de 4 kilómetros, circular.

 

- Nos asomamos a las “Palatejas”, pórtico de la iglesia y vemos el valle de la Berrueza. Desde aquí, vemos los pueblos de Mendaza, la torre de la Iglesia de Piedramillera, Sorlada, San Gregorio, Cábrega, Ubago, Mirafuentes, Otiñano, y la cima de la Plana.

 

- Recorremos unos 100 metros, nos paramos a ver las peñas calizas de Nazar: de izquierda a derecha, Kostalera, Peña Gallet, el Ocijo, Peñalamiel. Es fácil que veamos algún buitre en las peñas y algún milano merodeando el cielo de Nazar, y con un poco de suerte hasta alguna babuta (abubilla). Debajo de un gran nogal, esta colocado el cartel de un boj, bien cuidado que año tras año lo vemos crecer, bajad y leedlo, es el primero.

 

- Seguimos hasta la ermita de Loreto. Comenzamos la subida, sin prisa, parándonos en todo aquello que nos llame la atención vamos sintiendo la naturaleza. Hemos colocado carteles con alguna de las plantas, y árboles de la zona: robles, encinos, burrubietes, pomales, majuelos, espinos, ollagas, jaras, sabinas, ginebros, madreselvas, biércol, tomillos, durillos, pudrimanos, cornejos, cardos, mayas…

 

- Llegamos a la base de la peña, una roca en la que las abejas hacen miel desde tiempos y tiempos. Podemos ver un enjambre y otro abandonado, bastante escondido, de avispas asiáticas en un orificio de la roca. Pasamos por dos chozas antiguas, se conservan las piedras de la base. Chozas de cuando se cazaba con paloma torcaz y zumbeles. Admirar los pocos árboles centenarios que se conservan alrededor.

 

- Ya estamos en la cima, en una choza actual. Desde donde podemos contemplar de nuevo el valle. Al Sur: Lerín, Los Arcos, el Moncayo, la Peña Isasa, San Lorenzo. Al Norte y Noroeste: la Sierra de Lokiz, Urbasa., Monjardín, Montejurra, los Pirineos.

 

- Comenzamos la bajada, no de mucha dificultad, pero si pronunciada y larga. Nos adentramos en un bosque limpio, en el Barranco de Carronda o de Balsaroya, en el que destacan las encinas, los bojes, y también podemos ver majuelos, espinos, burrubietes, pomales, hiedras. Llegamos a un camino abierto hasta la iglesia del despoblado de Desiñana.

 

- Tomamos el camino de Asarta a Nazar, antiguo camino real, único camino que había hasta que se hizo la carretera, todavía se ve en muchos lugares el muro de piedras que resguardaba el camino, hoy bastante abandonado y poco transitado, pero que tiene su encanto. Ya queda poco para llegar al pueblo. Entre todas las plantas que podemos contemplar en el camino destacamos una planta parásita de la jara, el chupamiel. Recibe el agua, los nutrientes y fotoasimilados de la jara. Planta que sobresale unos centímetros de la tierra, de color rojizo.

 

- Para finalizar, no vendrá nada mal un buen trago de agua de la fuente, y si la sociedad está abierta una cerveza fresca o un vaso de vino fresco.

Esperamos que el recorrido haya sido de vuestro agrado.

 

GARDATXO PLATAFORMA. (NAZAR)

Plataformagardatxo@gmail.com

27/05/2024

Ibilaldia

Ekainean.

https://www.facebook.com/reel/422713957323796

445004194_7580294122087933_8664627117222227973_n.jpg

23/05/2024

Apellidos nuevos del Siglo XVIII

En Nazar (Berrueza, Nafarroa):

Agreda, Ajona, Albizu, Alegría, Alonso, Alzugarai, Arbeo, Arellano, Arina, Arrieta, Bal, Balles, Baños, Baquedano, Berraondo, Butierrez, Calahorra, Calle, Crespo, Chabaria, Diaz de Ilarraza, Echarri, Felipe, Fernandez de Lewr,  Ganuza, Garcia y Mayoral, Goleta, Goi, Guilleta, Hernández de Ubago, Izquierdo, Labeaga, Lara, Larra, Larrión,, Lopez Leorza, Lesaca, Los Cuartos, Maesto,Maiz,  Martinez de Armañanzas, Martinez de Arellano, Martines de Virgola, Martinez de Zuñiga,  Mateo,  Monreal, Monteagudo, Mnedaza, Mondragón, Murguiondo, Ochoa, Ortigosa, Paredes, Pasapuente, Perez de Carrasco, Perez de Eulate, Prez de Onraita, Piedrola, Pierola, Quincoces, Romero, Ruiz de Alda, Ruiz de Gordoa, Saiz, Sainz de Jauregui, Salazar, San Martín,  San Pedro, San Vicente, Ulibarri, Viguera, Viñaspre, Yaniz, Zalama, Zamborain, Zurbide.

Apellidos siglo XVI, XVII, XVIII

Acedo, Arana, Asarta, Chasco, Diaz, Etayo,  Garcia, Gauna, Guerra, Martinez, Miguel, Pascual, Perez, Ruiz, Saenz, Tolosa y Torralba. 

Azedo, Arana, Asarta, Txasko, Diaz, Etaio,  Gartzia, Gauna, Guerra, Martinez, Miguel, Paskual, Perez, Ruiz, Saenz, Tolosa y Torralba.