08/06/2005
Aldaketak (I) / Cambios (I)
Los pueblos cambian, especialmente los pueblos de la Berrueza han cambiado una barbaridad. ¿Quién ha visto a estos pueblos y quién los ve?
No hace tantos años, mediados del s. XX por ejemplo todas las casas, todos los corrales, todos los pajares se usaban. No había un solo edificio que no se usase. Las casas estaban todas habitadas. Los cambios no se han debido a una sola circunstancia sino que se ha debido a un conjunto de hechos que conlleva una actuaciones concretas.
1. Aparece la maquinaria agrícola. Aparecen las primeras segadoras, las primeras atadoras, con aquellos asientos de hierro con ahujeros, con aquellas aspas de madera, se compran las primeras trilladoras. Quién no se acuerda de los primeros tractores más pequeños que una rueda de los tractores de ahora, pero que menuda labor hacían. Luego los bravanes dejaron paso a los bisurcos.
2. Estás máquinas sustituyeron primero las layas, luego los zadones y las hoces, las guadañas, los rastros, las capacetas para la siembra...
3. Cambian las formas de siembra, de siega, de cosecha. Cada vez se necesita menos labradores, menos mano de obra.
4. Ya no se contratatan peones de fuera, luego poco a poco los solteros se van a las fábricas de Elorrio, Legazpia, San Sebastián, Pamplona... Pasados unos años son familias enteras las que venden las tierras que tienen y se van a las fábricas.
5. No todos se van, algunas familias se quedan, pero los hijos en cuanto cumplen los 18 años no les queda otro remedio que irse en busca de trabajo a las ciudades...
6. Así es como poco a poco no quedan más que cuatro familias en cada pueblo que se dedican a la agricultura.
Ikazkina
17:15 | Permalink | Comentarios (1)
Comentarios
Berrotza nekazarien harana izan da eta da. Lurrak ematen dituen produktuekin bizi ginelako eta garelako. Dena den, orain dela urte gutxi arte, harana nekazaria bazen ere, beste ogibide asko zeuden: artzainak, arotzak, dendariak, tabernariak, albaiteroak... Gustatuko litzaidake gizarte honi buruz idaztea, baina zorionez ez nintzen izan bizi garai horretan. Beraz, argi dadila, aurreko mendeko kontuetan beste batzuek eman beharko badute ere, nire asmoa garai hortara hurbiltzea izango dela. Izan ere, aberatsa bezain beharrezkoa izango litzatekeela herriko zaharrek dakitena zehatz mehatz kontatzea.
Herriak zeharo aldatu dira denbora gutxitan. Asko kosta bazaigu ere ideia bat egitea suposa dezagun, oraingo herri txiki hauetan, garai batean, den-dea herri hauetan geneukan. Beraz, denbora kontuan hartuz, eguneroko beharrak erabat aldatu direla kontuan hartuz, duela mende bat hiri batean zeukaten guzti-guztia, baliabide gehienak Nazarren, Otiñanon, Muesen geneukan. Gezurra irudi arren, behar zituztena herrietan ekoizten zuten. Herriak inurritegiak ziren, den-denetik zegoen. Imagina ezazue edozein egoera eta herri hauetan bazegoen artista batek egoera horri aurre egiteko prest. Noizbait bakoitzak espezializatuta zegoen arlo batean.
Nekazariez gain bazeuden beste ogibide batzuk. Dena den ez zen erraza herri hauetan lurrik gabe bizitzea. Lurrak edukita ez gorriak pasatu behar. Ezbairik gabe, familia asko ugariak bezain behartsuak ziren. Izan ere, hiru sendia boterertsu izan ezik, gainontzekoak batez besteko 8 seme-alaba zituen, beraz oso arrunta zen familia batzuetan, batez ere behartsueneetan 12 seme-alaba izatekoak.
Artzainak. Herri guztietan, gutxienez hiru animalia talde zegoen, behiak, ardiak eta ahuntzak. Beraz, hiru familia animalia hauek zaintzen bizi omen ziren. Herri batzuetan artaldi bi zeuden. Zaharra ez izan arren, herrian hiru artzain mota ikusi ditut: unai (ikazkina), ahuntzak (ikazkinaren semea: Jose Mari), ardiak (Isidoro). Inondik ere garai batean artzainek gorriak ikusi beharko zituzten haien familia ugaria aurrera ateratzeko. Gogoan daukat nola herrira Soriatik etorri zen artzain bat eta bere emaztea 8 seme-alabarekin bizitzera, urte gutxi eman zuten gure artean. Gero Otiñanoko Isidoro, Lizarrako Raimundo, eta Antzineko Primitibo hurrenez hurren artzain etorri ziren Mendatzako Zezilioren eta Asartako Pakoren artaldiak zaintzera. Betidanik ezagutu nuen Anjel artzain, eta gero bere anaia Gabino. Jose ikazkina ere urte dezente artzain ibili zen. Urte batzuk Fortunato eta Maria artaldi propio eduki zuen, entzunda daukat Florentzio ere artaldi propio eduki zuen.
Gogoratzen dut, aipatutako artzainak Palentziako manta, zurroia sorbaldan, makila eskuan, eta txakurrak aldamenean.
Katagorria
Anotado por: katagorria | 22/06/2005
Los comentarios son cerrados