14/07/2005
El Valle de La Berrueza 1903
| Dejando a un lado el camino de Los Arcos a Acedo, Hermenegildo tomó la senda hacia la Basílica de San Gregorio. - Arre, arre. - Vamos, ya falta poco. No tenemos más que llegar antes del anochecer para que el sacristán, familiar lejano, nos prepare una buena cena y una buena cama. En la entrada de la hospedería se encuentran con el sacristán. Tal como lo había descrito el padre de Hermenegildo. Un hombre regordete de unos 50 años, de tez blancuzca. Tan pronto como intercambiaron las noticias sobre los familiares, y de degustar un cabrito al horno los hombres, y una buena ración de cebada la yegua, se fueron a dormir. El día anterior no les dio tiempo de apreciar el paisaje, ni la basílica. Tan solo la entrada principal les dio una idea de la importancia arquitéctonica del santuario, los primeros rayos de la mañana se reflejaban en la cúpula de San Gregorio dándole un aspecto majestuoso. Se notaba la frescura del verano. Hermenegildo caminó junto a la yegüa. Con los primeros rayos del sol hizo el camino al trote. So. Se detiene ante un grupo de guadañadores. El único que les hace caso es un mocete de 8 años, los demás siguen con su labor. - Buenos días, ¿El camino para Santa Cruz de Campezo? - Sin dejar la guadaña, tan siquiera sin mirarle el que parecía más viejo del grupo le hizo signos con la cabeza de asentimiento. - ¿Qué tal la cosecha? - Bueno, tirando. Parece que venía buena, pero los últimos calores la han apurado. De paja bien, pero al final no ha granado como debía. Bastante peor que la de los años anteriores. - Arre, arre. No han dado ni cinco pasos cuando las campanas del pueblo tocan al Angelus. Todos al unísono dejan la labor y se arrodillan para rezar las oraciones de costumbre. - Acabado los rezos, el que parecía más viejo, una vez que se colocó la boina de nuevo en la cabeza se dirigió al visitante. ¿Ya conoces la historia de San Gregorio Ostiense? - Sí algo me comentó ayer el sacristán. Se erigió en la Edad Media en honor a un Obispo italiano de la ciudad de Ostia que vino a evangelizar las tierras de La Rioja. Y según cuenta la leyenda, les ordenó a sus seguidores que una vez que muriese lo subiesen a una mula y allí donde se parase por tercera vez le hiciesen una ermita. - Sí, sí, así es. En el siglo XVII se destruyó la antigua ermita y se contruyó la actual, sin parangón por estas tierras, la cual no envidia para nada a las mejores catedrales. - Mientras el agricultor comentaba los prodigios realizados por el santo en beneficio de los agricultores y las alabanzas de la propia construcción, le ofreció la bota y unos trozos de chorizo. Fíjate bien ¿No te das cuenta que la basílica parece que está en movimiento, como cabalgando encima de un caballo...? - Sí, sí, algo de eso también me comentó el sacristán. - Tras ofrecerle de nuevo otro trago de la bota de vino Hermenegildo y su yegua atravesaron varios campos de trigo y avena. 2. Ordokia : Berrotza Urantziatik Azedorako bidea utzita, Hermenegildo eta bere behorra San Gregrorio Ostiatarraren basilikako malda handiari ekin diote. Bertako sakristaua aitaren urruneko ahaide izanda, ilundu baino lehenago ailegatzea besterik ez daukagu berakatz-sopa platerkada bero-beroa eta aska gari-lastoz gainezka aurkitzeko esan zion Hermenegildok behorrari. Horrela pentsatu eta horrela gertatu. Calahorrako ahaideen azken berriak kontatu bezain pronto, sakristau prestuak ikuilua eta kamaina erakusten zigun. Sabela ederki berdindu ondoren loak hartu gintuen. Eguna tontor baten gainean argitu zuen. Ostatutik atera eta pare-parean eliza itzelarekin topo egin dugu, edozein hiritakoa bezain ederra: atariko zutabe bihurren edergarriak, espiral itxurako zutabeak, kapitel landu-landuei soseguz erreparatu ondoren, senidea agurtu, eta eskerrak eman ondoren hitza ahoan utziz urrutiratu gara. Egunsentiaren hotza uxatu nahian, zamariaren soka eskuan, lehendabiziko bi ordu oinez egin ditugu, egunaren lehendabiziko eguzki-printzeak gainean sentitzean behorraren gainean igotzeko. Trostan ailorbe alorrean diharduten langile-talde batengana ailegatzean martxa moteltzen dugu. Zortzi urteko mutiko batek baino ez digu egiten kasu. - Egunon. Kanpezurako bidea? - Sega utzi gabe, begiratu gabe adinako batek buruaz baietz adierazten digu. Baietz, ondo zoazte esango bagenu bezala. - Zelan aurtengo uzta? - Hainbestean, ondo zetorren, baina azken hilabeteko lehorteak ez digu lagundu. Lastoz ondo, baina aleek kalte handiak nozitu dituzte, txiki eta huts ugari izanik, ihazko baino askoz okerrago izango da. Urtean zehar piztutako itxaropenak txakurraren putzean geldituko dira. Hortik aurrera hemengo bazterretan erraz lortzen den konfiantza bereganatua, kanpotarra lotsagarri gelditzeko beldurra uxatua, zerumugari begira, besoa luzaturik, hatz erakuslea zut, aurre aurrean daukagun basilikaren eraikinaren zioari buruzko jakinmina ase nahian eta bidenabar animaliak atsedena har zezan Gregorio deunaren basilika hizpidera ekarri dut. Kasurik egin gabe jarraitzen dute gehienek. Arre! Arre! Herriko dorreko kanpaiek angelusa jo dute. Familia osoa lana bertan behera utzita, batzuek besoaz bekokiko izerdia kenduz, beste batzuek buruko zapiekin sudurra garbituz, beste batzuek, berriz, arropa atonduz, sega, igitai, eta eskueriak lurran utzita, belauniko ohizko otoitzari ekin diote. Otoitzak bukatu ondoren, zaharrena dirudienak txapela buruan berriro jarriz, loturarik gabe aurreko galderari erantzun dit: historiak dioenez Italiako Ostiako Apezpikoa Errioxako lurretan ebanjelizatzen zebilenean Heriok eraman zuen. Jarratzaileek, maisuaren hitzei kasu eginez, gorpua asto gainean paratu zuten, astoa geldituko zen lekuan baseliza eraikitzeko. Gerbasiok, herriko sasiletratuak, Salamancako Unibertsitatean Teologiako hainbat kurtxo ikasia omen zuenak zioenez XVII. mendean mendiko baseliza basilika bilakatu zen. Sasijakintsu horrek barroko hitza behin eta berriro erabiltzen zuen, anabasarekin alderatu nahian. Batek daki nondik atera zituen Gerbasiok ezagutza horiek. Gauza da, Gerbasio izan zela herri honetan Gregorio deunaren beraren eta eraikinaren pasadizoak zabaldu zituena: eliza ez zegoela lurretan sustraiaturik, mugimenduan zebilela errepikatzen zuen behin eta berriro. Basilika erdi aroko zaldun batekin parekatzea lortu zuen. Mendia zaldia, eliza zaldizkoa, urrezko kupula kaskoa... Umeek, Gerbasio ere esagutzen ez dutenek, aho bete hortz algaraz: Kar-Kar! Zaldizkoa! Zaldizkoa! Zalduna! Zalduna! Hau astakeria hau! Ja! Ja! Ja! Eskainitako zahatoari bi trago kenduta, gari, garagar, olo... lurgorrien alorrak zeharkatzen duten bide eta bidezidorretan zehar herrira ailegatu gara. Ehun metrora herria daukagu. Etxeak bat egiten dute paisaiarekin. Txakurren zaunkak gertu aditu arte ez gara konturatu herri barruan gaudela. Kolorerik bako herria da. Arre koloreak nagusitzen da: karrikak, teiatuak, hormetako harriak, ortuetako hesiak, kolorgeak edo uher kolorekoak dira. Aitzitik, herria girotsua da, ume mordoska, txerri, zaldi, txakur eta oiloak erditik kentzeak lana ematen digu. Heldurik, ikusten ez badugu ere, lantzean behin pasatutako leihoetatik itzal batzuen begiradak barrandan iltzatzen antzematen dugu. Izkinatik eskuinera jotzean “ura” entzun orduko leihoetatik botatako ur zikin tanta batzuez zizprintindu digute. Aho zabalik uzten digu umeeketa txakurrek daukaten abildadeak. Leihoko hotsa sumatu bezain pronto bi saltoz eginez bi metro urrutiago kokatzen dira ur zikinetik ihes egiteko. Gerardo LUZURIAGA |
20:02 | Permalink | Comentarios (0)
Los comentarios son cerrados