03/10/2005
La vuelta al pueblo
El autobús de línea de Vitoria a Estella, Pinedo ha parado en Acedo. Lo he encontrado tal como lo dejé. Hasta la moza que estaba en la puerta del bar Montón me pareció que era la misma que estaba cuando cogí por última vez el tren para irme a América. Sin duda, se trataba de alguna hija o sobrina. La escuela, la iglesia, el reloj de la torre, el frontón, el palacio al lado de la plaza, hasta los árboles eran los mismos. Todo seguía igual. Como si no hubiese pasado el tiempo, como si de un mal sueño se tratase. En la plaza, esperando al autobús estaban un Renault 8 pintado de azul claro, un viejo Gordini de color crema y Alberto con el taxi de color negro. Un muchacho se me acercó con la intención de llevarme al pueblo, luego supe que ese muchacho era el torcido de Ubago, un muchacho bonachón, de pocas palabras. ¿Vas al pueblo? Si, si, pero tengo bastantes bultos, cogeré el taxi. Me hizo gran ilusión el ofrecimiento y el recibimiento recibido. Casi con la emoción no fui capaz de agradecerle el gesto. Después de colocar con cuidado las maletas y los bultos pausadamente hemos hecho los seis kilómetros de distancia entre Acedo y Nazar. Vuelves para quedarte? Qué tal está la familia? Pronto me di cuenta que estaba bien enterado de las últimas noticias. Sí. He venido para quedarme. Desde que me fui no he tenido otra idea. Francisca, la mujer se me ha muerto hace cinco meses. Ha sido emocionante contemplar los campos, el pueblo, la Sierra de Codés, San Gregorio... Tanto que no he podido reprimir unas cuantas lágrimas, especialmente cuando me ha venido a la memoria la figura de Francisca. Una sensacion de tristeza y emoción me ha asediado durante los siguiente metros hasta llegar a la casa.
Gasteizetik Lizarraraino doan lineako Pinedoren autobusak Azedoko geltokian utzi nau. Azedo berdin aurkitu dut. Monton tabernako atean ikusi dudan neska, taberna beraren atean bertan duela urte asko azken kafea atera zidan neska bera iruditu zait. Izan ere, antz handia dauka, neska bera irudi arren, derrigorrean haren iloba edo alaba izan behar da. Eskola, eliza, elizaren erlojua, joku pilota, plazaren ondoko jauregiak, baita zuhaitzak ere utzi nituen bezala jarraitzen dute, dena berdin. Urteak ez dira iragan, amesgaiztoa besterik ez balitz izango bezala, urte hauetan gertatutakoa, bizi izandakoa gezurra izango balitz bezala. Pinedo autobusaren zain, hiru auto ditut, bi partikularrak eta taxia. Renault 8 urdin argiz margotua, lehenengoa; Gordini zahar bat krema, bigarrena; eta taxia, beltza, garbi-garbi, distiratsu, zilarra baino distiratsuago. Barrutik eta kanpotik, distiratsua. Handia, luzea, hamabi plazakoa. Astean edo haraneko bizilagunek Iruñako ospitalera joateko erabiltzen zutena. Alberto taxistak esan didanaren arabera. Laguntza eske hurbildu zait autobusean etorri beharko ziren familar batzuen zain zegoen mutil atsegina. Gero jakin dudan bezala Ubagoko bihurria zen. On-onekoa, hitz gutxiko gizona, ia-ia ez den ausartzen hitzegiten horietako bat, herrira eramatea nahi? Galdetu dit. Ezagutu nau, ez ni, jakina, ezagutzen ez ninduelako, baina bai familiaren antzagatik, ezagutu gabe bazekien zer familiatakoa nintzen. Bihurria ezizenaren eskaintza ilusio handia egin dit. Malkoak irten beharrean ozta-ozta lortu dut eskerrik asko esatea. Pakete gehiegi dakartzat eta. Taxia hartuko dut. Gasteizen autobusa hartu orduko sentimendu aldetik une gogorren aurrean nengoela ohartu naiz. Bada, autobusean nentorrela Antoñanatik Kostalera eta Joar mendiak ikusi bezain pronto malkoan golpatu zaizkit, begien zulotik irteten aurpegian barrena labandu arte. Mendikateaz bestaldetik Araba alderditik ikusi arren, Arkijasen inguruan ailegatzean, Ega ibaiaren meandroetan parekoa geundenean sentipenak gainditu nau. Eskua altxatuz taxia deitu dut. Emeki-emeki taxia hurbildu da. Maleta eta fardel guztiak txukun jarri ondoren motel egin dugu sei kilometro horiek. Kilometro erdia egina edo, zelan bueltatzen zara familia osoa itsasoaz bestaldean uzten? Alberto taxistak itaundu ez didanean! Ihes egin nuen lehenengo unetik itzultzeko unea noiz ailegatuko kontuan baino ez dut eduki, erantzun diot. Kanpoan ibili garen egunak banan-banan kontatuta dauzkat. Frantziska, emaztea orain bost hilabete hil egin zait. Agian herriak ez nau behar, baina nik bera bai. Taxistak berehala ulertu dit itzultzeko beharra, antza. Ez batit ezer gehiago hitzegin honi buruz. Lehendabiziko uneak gazi-gozo izan dira. Irrikitzen eta bidenabar urduri. Disiñanako bihurgunea gainditu eta han zegoen herria, Kostalera mendikate azpian. Harana berde, ezin ederrago. Albertok hitzegiteari utzi dio. Kotxearen abiadura ere moteldu du, errepide ertzean gelditu arte. Ederra paisajea. Aldaketak bai. Aspaldian utzitako herria aurre aurrean atzera edukitzean Frantzikaren falta nabaritu dut. Zer pena Frantziska ez edukitzea nire ondoan, biok batera sentsazio gazi-gozo hauek gerritik helduta, isiltasunean gozatu ahal izateko. Une batean tristura barru-barruraino, este barrenariaino sartu zait. Frantziskak une hauek nik baino gehiago merezi baitzituen. Bera ere azken momentu arte herria berriro ikusteko itxaropena zeukalako. Segundo batzuen buruan nabaritu dut inarrosaldi sakona, barrutik astintzen dena. Bat-batean une hunkigarri hauek goxo bilakatu zaizkit; Frantziska eta biontzat gozatzea erabaki baititut. Horretan nengoela Albetoren hitzek ernatu naute, begiak itxita baditut ere. Begiak ireki eta Alberto zutik, herria eta Joar mendiko erlebiekin topatzea egundoko poza eman dit. Utikanetik, begiratu arren, ezin dut utzi begiratzeari, eliza, herria, mendia garai batena bezala aurkitzen dut. Ez baitzen lehendabiziko aldiz? Begiak ireki eta betiko lekuan aurkitzea arruntena baitzen. Denboraren iragana antzematen da, Amerikan emandako urteak igartzen ditut. Etxalde eta soro zabalak, soroetako mugak antzemanezinak, zuhaitzik gabeko etxaldeak eta soroak aurkitu ditut, aldaketak igartzen dira. Eliza izan ezik etxe guzti-guztiak zuri-zuriak daude. Ezin izan naiz erreprimitu. Putxa! Putxa! Ez dira alferrik pasa urteak, ez! Ez zait gehiegi gustatu herria zuri ikustea.Albertok ezer komentatu gabe familiako etxearen atariaren aurrean utzi nau, eta ez Frantziska eta bion artean erositakoaren aurrean. Jon salbu, lanean zegoelako, familia osoa atarian aurkitu dut nire esperoan. Taxiko atea irekitzean zirrara berrir sartu zait. Izua sentitu dut. Maite nuen herria, lurra, ohiturak, familiaren aurrean aurkitzeagatik, urduri sentitu naiz, agian. Seguru. Arestian egindako landa bateratzeak paisajari galerak baino ez dizko ekarri, berdintasun hauek min egiten didate. Unibertsaltasunari eta berdintasunari esker akabo sailen kolore anitzak, berde, horia, naparra, grisa... Bukatu hegien berdeguneak. Amaitu hesiak, sasiak. Fini bide, bidezidor, bidezka, baita xendak ere. Ahitu zuhaitzak. Agortu iturriak, errekatxoak eta uretako arrasto guztiak. Akabo dena. Tupustean arestian Iruñetik etorritako teknikariek zalaparta handiz landa bateratzearekin batera hegiak eta lurgorriak desagertarazi zituzten. Animalia taldeen larreak desagertzean basoetako eremuetara lekualdatzea ezinbestekoa izan zen. Era berean, gaur-biharretan akabo zomorroak; olo gaiztoak eta antzerako landareak. Herbizidak hitzaile. Basoan sarraskia egina zegoen aurretik, galipoteko errepidea egitearren artadi basoa lau sosa truke galdu genuen enkate batean. Ez zaizkit erraza egin lehenengo hilabeteak, espero nuen baino atzerritarrago sentitzen naizelako. Bi pauso eman, eta denak nire begira aurkitzen ditut. Denak agurtu. Irribarrez, batzuk, gehienok aurpegi tonto batekin. Den-denak, berriz atseginak, berritsuak, berritsuegi, eguraldiari buruzko solasaldietatik at irten gabe. Egia esateko pentsatzen nuen baino traketsago moldatzen ari naiz. Eroso ez, behintzat. Herrikoa izan arren, ez naiz sentitzen herritarra. Gerardo Luzuriaga |
18:35 | Permalink | Comentarios (0)