24/02/2021
Euskara
Euskara, EAJ-PSE 2020ko gobernu itunean
Gure balorazioa hiru hitzetan: lehengo lepotik burua. Programa erabat kontinuista da. Autokritikarik ez da ageri, eta betiko asmo on hutsak biltzen ditu.
EAJ-PSE Gobernuak Euskal Autonomia Erkidegoan bakarrik du aginpidea eta, horrenbestez, lur zati horretara mugatutako proiektu politikoa agertzen du bere egitarauan, zeina gazteleraz idatzi baita, eta gero euskarara itzuli. Hartan, EAEren neurrira itxuragabetu da gure herriaren deizio politiko nagusia: Euskadi, hiru probintziatara murriztutako «herria» (egun, nagusitu den definizioa).
Horrez gain, Euskal Herria desagerrarazita, «euskararen lurraldeak» izendapen markatu gabea erabiltzen da. PSOEk eta Patxi Lopezek ezarritako ohitura lege bilakatu da, antza denez.
Hezkuntza arautua ez dute «Euskara» atalean sartu, ez baitago halako atalik (azpiatal bat baino ez dagokio euskarari, beherago ikusiko dugunez), ez eta Hizkuntza Politika atalik ere.
Azken urteotan ikasleen euskara mailaren gainbehera agerikoa den arren, EAJ-PSE gobernuak «ikastetxe guztietan hedaraziko ditu hizkuntza-proiektu eleanitzak», eta, hala, arian-arian urrunduko euskarazko murgiltze-eredutik.
Lanbide Heziketan «ikasleak euskaraz prestatzea sustatzea» omen dute xede. Ez da aipatzen egungo egoera negargarria (%80 gaztelerazko ereduan) aldarazteko egitasmorik.
Unibertsitatean online eskaintza euskaraz, gaztelaniaz zein ingelesez bultzatzen duten programak indartuko omen dira. Euskara ez da lehenesten.
Euskarari 14. atalean egin zaio leku, kulturarekin eta kirolarekin batera.
«Euskal kulturaz» jardutean, «Euskadin» euskaraz edo espainieraz sortutako kulturaz ari dira. Euskarak mendeetan jasandako bazterketaren kalteak sendatzen joateko beharrezko duen diskriminazio positiboaren formulaziorik batere ez, eta praktika, are gutxiago noski.
EiTB aipatzean, «hizkuntzaren normalizaziorako bitarteko gisa» agertzen da, baina ez da euskarazko eta gaztelerazko kateen arteko bereizketarik egiten, eta ETB1n egoera kritikoaren aipurik ere ez dago. Eusko Jaurlaritzak, gaztelera areago sendotzeko eta euskara baztertzeko tresna eraginkorra bihurtu du EiTB era progresiboan.
EiTBren erdarazko kateen ikusle/entzule gehienak euskaldunak izan arren, euskararen presentzia hutsaren hurrengoa da horietan. Areago, Euskadi Irratiaren edota Euskadi Gaztearen musika eskaintzan ere bazterrekoa da euskarazko aukera, ia erdarazko kateetan bezainbeste.
Ondo egindako lanaren bidean aurrera. Betiko autokonplazentzia gogaikarria ez da eskas: «Euskara suspertzeko prozesua nazioarteko eredua da beste hizkuntza gutxitu askorentzat eta (…) urrats handiak eman dira euskal herritarren hizkuntza eskubideen errespetuari dagokionez». Egoera inbidiagarri horretatik abiatuta, xedea da «euskara eremu guztietan erabili ahal izatea ahalbidetzea». Eremu sozioekonomikoa eta lan-eremua, ingurune digitala, aisialdia eta familia-transmisioa omen dira hurrengo urteetako erronka handiak euskararen normalizazioa lortzeko.
Konpromisoak. Helburu horretaratzeko, beraz, konpromisoak hartu dituzte, baina ezer zehaztu gabe; ez dute jasotzen baliabiderik, egitasmorik, planik, neurririk, aurrekonturik. Betiko esaldi orokorrei jarraitzen zaie:
–Euskararen ezagutza areagotzen eta euskararen erabilera azpimarratzen jarraitu. Horretarako B2 mailara arteko doakotasuna ezarriko da, eta doakotasuna C1 mailara arte zabalduko 16 eta 30 urte bitartekoentzat.
–Ikaskuntza erdi-presentzialak eta plataforma birtualak bultzatu, helduen euskalduntze sistemaren finantzaketa indartu eta handitu, migratzaileei zuzendutako euskara ikasteko eta hobetzeko programak areagotu, euskararen erabilera sustatzeko programak indartu, Euskara Eremu Sozioekonomikoan Normalizatzeko 2023ko Plan Estrategikoa garatu (sindikatu euskaltzaleekin adostu gabe?), Euskara Normalizatzeko VII. Plana (2022-2026) diseinatu eta ezarri (hau ere adostu gabe): «administrazio publikoetan euskararen erabilera sustatzeko dekretua garatu eta ezarriko da, eta sozietate publikoentzako normalizazio-plana abiarazi».
–Erakunde arteko lankidetza indartu euskararen lurralde guztiekin, eta, nazioartean hizkuntza desberdinen arteko lankidetza sustatu...
Gure balorazioa hiru hitzetan: lehengo lepotik burua. Programa erabat kontinuista da. Autokritikarik ez da ageri, eta betiko asmo on hutsak biltzen ditu. Hitzez, errespetatzen ditu euskaraz bizi nahi dugun eta gaztelaniaz bizi nahi duten EAEko herritar guztien desirak, baina eguneroko praktika benetakoan euskaraz bizi nahi dugunok, beste eragozpenak beste, betiko eragozpenak izango ditugu administrazio autonomikoarekin (Osakidetza, Ertzaintza, Justizia, eta abar) eta, zer esanik ez, zentralarekin harremantzean.
Hala, oso motz geratzen da euskararen eta euskaldunon beharrei erantzuna emateko orduan. Hartuko bide diren neurriak ez doaz indefinizioz betetako hamaika aditz-sinonimo izatetik harago: indartuko, sustatuko, bultzatuko… Dena ke eta, etorkizuna eta ziurgabetasun pandemikoa tartean, dena lauso.
Beldur gara Gobernua osatu duten alderdientzat euskara elementu folkloriko bitxia baino ez den «Euskararen lurraldeetan». Ez dute sinesten, ez haren normalizazioan eta ez hizkuntz normalizazioak bidera lezakeen nazio edo gizatalde artikulatu batean.
Oso adierazgarria da, ildo horretan, oraindik ere 2020. urtean ez dela ezinbestekoa euskara jakitea Eusko Jaurlaritzako sailburu izateko –horren erakusle izanik Beatriz Artolazabal Albeniz (PNV) eta Javier Hurtado Dominguez (PSE)–, horrek aditzera ematen duen guztiarekin. Eta sailburu elebidunen artean, zenbatek dute C1 edo C2 euskaraz (diplomadun eta lizentziadunei administrazioan dagokien maila)?
Eta axolazkoena: zenbatek erabiliko dute legegintzaldi honetan euskara lan hizkuntzatzat, ahoz nahiz idatziz, euren ardurapeko sailean, etsenplu emanez?
08:44 | Permalink | Comentarios (0)
Hizkuntza Politika
Hizkuntza Politikarako sailburuari, leialtasunez, diferentziak diferentzia
Ekonomia, enplegua, osasuna, ingurumena.. gaizki badoaz, hala esan behar zaie herritarrei. Zergatik ez gauza bera euskararen estatusaz ari garela? Guk badugu "non begiratu eta non kopiatu", i tant! Ez gara bizi mundutik aparte.
Zupiria sailburuak idatzi mamitsua kaleratu du Euskararen Egunaren biharamunean. Salatu du, lehenik, 1982ko Euskararen Legeari lerro bakar bat ere ez ziola eskaintzen euskarazko Wikipediak. Eta bere salaketak emaitza onuragarria izan du, dagoeneko Euskararen Legearen azalpen zabala ageri baita bertan, Euskararen Egunak lau lerro flakotara mugatuta jarraitzen badu ere. Herraren eta mesfidantzaren eragina aipatu ditu, eta litekeena da, oso gaitz hedatuak baitira alde batean eta besteetan. Hala, diferentziak diferentzia baina leialtasunez, idatzi hau helarazi nahi genioke.
1982ko Euskararen Legeak herritarroi euskara erabiltzeko eskubidea eta herri aginteei eskubide hori bermatzeko betebeharra ezarri ziela adierazi duzu. Bada, euskaraz jardun ahal izateko oztopo handiekin egiten dugu talka ia berrogei urte geroago. Eta ez soilik eremu pribatuan (era guztietako saltoki handietan adibidez), ze Espainiaren menpeko erakunde publikoetan euskaraz jardun ahal izatea utopia baita oraindik ere, baina EAEko erakundeen menpeko Ertzaintzaren, Osakidetzaren, Bilboko edo Gasteizko Udaltzaingoaren eta abarren aldetik euskarazko arreta jasotzea ausazko ariketa baita oraindik ere, batzuetan besteetan baino gehiago, eta ez luke izan behar: erakunde publikoek, herritarrek eskatu gabe ere, bermatu egin beharko lukete euskarazko arreta eta euskararen aldeko jarrera aktiboa agertu lehen hitza euskaraz eginez, herritarrak euskara erabiltzera adoretuz, mendeetan alderantziz ezarritako jokabidea konpentsatzen hasteko behinik behin.
Gezurra badirudi ere, EAEko Administrazio Orokorrean euskararen erabilerak oso apala jarraitzen du izaten, eta horren ardura agintarien borondaterik ezean datza gehienbat.
Euskaraldia eta Ariguneak aipatu dituzu gero: “euskara erabiltzeko oztoporik gabeko gune lasaiak eta poz handiak ekarriko dizkigutenak”. Baina gaude, etsenplu eman beharko lukeen Eusko Jaurlaritzak berak ez dituela ariguneak sortzeko aukerak behar bezala baliatzen.
Ematen du, Eusko Jaurlaritzak Euskaraldia bultzatzen duela ez dakarkiolako konpromiso zehatzak hartu beharrik, guztia baita "borondatezko" eta emaitzak neurgaitzak (edo parte hartzaileen pertzepzioaren araberakoak), eta horrela itzalean geratzen baitira erabilera sustatzeko neurri zehatzak, arduradun politikoen ardurak, eta hizkuntza politika bera finean.
Bestalde, Euskaraldia prestatzeko lanak lankidetzaren eredu izan direla diozu. Eusko Jaurlaritzatik kanpora izango ziren eredugarriak, izatekotan. Izan ere, Eusko Jaurlaritzako sindikatu euskaltzaleekin, ehunka afiliatu eta jarraitzaile dituzten arren, Jaurlaritzak ez du lankidetzarik garatu nahi izan, eta Euskaraldiaren antolaketatik erabat kanpo utzi ditu.
Kanpoan erreferentziarik ez daukagula diozu: ez dugula non begiratu eta nondik kopiatu, eta euskarak diskurtso positiboak behar dituela. EJren bozeramaile gisa, jakin beharko zenuke Jaurlaritzaren lehenengo eginbeharra (etikoa ere bai) egia oso-osorik kontatzea dela, maskarak covid-19arentzat gordeta. Ekonomia, enplegua, osasuna, ingurumena.. gaizki badoaz, hala esan behar zaie herritarrei. Zergatik ez gauza bera euskararen estatusaz ari garela? Guk badugu "non begiratu eta non kopiatu", i tant! Ez gara bizi mundutik aparte.
Gure arazoak logika orokor batean analizatzekoak dira, kanpoko beste esperientziak eta metodoak aztertuz eta kontrastatuz (batez ere gu zapaltzen gaituen bota berberak zapaldutako beste komunitate batzuenak), eta horretarako, kontzeptu zientifiko eta, beraz, unibertsalak baliatu behar ditugu, esentzialismoak alde batera lagata. Katalunian ere –non eta Katalunian–, adibidez, oso kezkaturik daude katalana Bartzelona hirian eta metropolian %19k baino ez darabiltelako. Gu erabileran askoz beherago egonik, lasai arraio, patxada ustelean! Bide batez, zintzoki gomendatuko genizuke irakurtzeko unibertsitateko eta "katalangintza"-ko 30 adituk azaroan katalanaren geroaz azaroan idatzi duten artikulu-sorta (Vilaweb). Ikusiko duzu hizkuntzaren egoera larriaz alarma jotzea eta kontzientzia hartzea (eta harraraztea) bateragarria dela pentsaera soziolinguistiko zorrotzarekin eta ikuspegi zientifikoarekin.
Amaitzeko, gure artera etorri-berriek, gutxiz gehienek, zergatik egiten dute gaztelaniaren hautua? Zer-pentsa eman behar lizuke. Euskaldun berriak, eta euskara kamustutakoak euskaraz murgiltzera bultzatu nahi baditugu, egun dugun hizkuntza politika (arlo guztietakoa) asko hobetu beharra dago, etxetik hasita, hots, EAEko Administrazio Publiko guztietan hizkuntz politika zeharkakoa ezarriz, EiTB askoz euskaldunago bat eraikiz, maila guztietako Hezkuntzan euskararen erabilera sendotuz (Lanbide Heziketan premia larria) eta unibertso digitalean euskara, euskarazko kultura eta horien erabilera sustatzeko estrategiak zehaztuz, euskararen estatus egoera kaskarra estaltzeko mezu lasaigarri autoatseginezkoak bazter utzirik, horiek ez baitigute laguntzen asimilazioa eta euskararen ordezkapena borrokatzen.
Honek guztiak zer-pentsa emango dizulakoan, agurrik adeitsuena!
08:41 | Permalink | Comentarios (0)
20/02/2021
La tibieza del PSOE en las INMATRICULACIONES
No voy a decir nada nuevo. Por suerte otras plumas esta semana han descrito la situación de las inmatriculaciones de la Iglesia a las mil maravillas. Pero tampoco quiero perder la ocasión de dar mi opinión, que tampoco es original, ni nueva, pues ya llevo años comentando esta barbaridad que ha hecho la IGLESIA, con el beneplácito de los gobiernos derechistas y neoliberales.
Hoy me voy a centrar un poco más en la actitud tibiadel PSOE y que al final no hace más que favorecer al INFRACTOR, ya que aunque no le da la razón, la solución que propone no arregla nada, sino que lo complica mucho más.
Franco en 1943 (creo que fue en este año) implantó una ley por la que la iglesia se podía hacer con aquellas propiedades que no estaban dedicadas al culto, estas se entendían que eran un bien público de propiedad pública. En esta época se apropiaron de miles de huertos, casas, frontones, y todo lo que tuviese valor sin pagar un duro.
En 1998 Aznar, lo que el franquismo no se había atrevido a hacer se atrevío él, dio un paso más, y les dio la potestad a los Obispos a escriturar en su nombre todo tipo de propiedades, incluidas las iglesias, ermitas, imágenes y todo lo que les viniese a bien... es decir también aquellos lugares dedicados al culto.
Los Tribunales le quitaron la razón, la sentencia fue contundente, la INMATRICULACIONES fueron ILEGALES, pero fallaron que lo hecho, hecho estaba, lo que ya se había escriturado así se quedaba es decir en las manos de la Iglesia. Incongruente por todos los costados. Nada menos y nada más, ahora hemos sabido que se han realizado 35.000 escrituras, 35.000 escrituras que son bastantes más propiedades, pues en muchos casos en una escritura aparecen varias propiedades, iglesia más pórticos, mas casas, más huertas, más fincas...
Se han apropiado hasta de murallas históricas, en Nazar, como las paletejas están alrededor de la iglesia pues para ellos... Asi privatizan todo aquello que les venía a bien. No hace mucho el Tribunal de Justicia Europeo hizo devolver un Monasterio abandonado al estado. Existen miles de casos similares, el castillo de Uxue, su iglesia... San Gregorio Ostiense... Ya son decenas las sentencias revocatorias de inscripciones eclesiásticas. Baste recordar los ejemplos de las ermitas de Aranda
de Duero y Ochagavía, la Iglesia mudéjar de San Juan de los Panetes o la finca de Ucieza, cuya inmatriculación fue impugnada hasta por el Tribunal Europeo de Derechos Humanos (TEDH).
El PSOE nos ha vuelto a defraudar, le parece que con haber facilitado el listado de las inmatriculaciones ha acabado su recorrido. Triste recorrido. No ha hecho más que dificultar un poco más la recuperación de esos bienes apropiados. Ha propuesto que todo aquel que crea que la Iglesia se ha apropiado de algo indebido acuda a los TRIBUNALES. Medida que favorece a la Iglesia, la que se ha apropiado indebidamente de los bienes, y perjudica a todo aquel que se sienta menoscabado con el robo.
¿A quién se le ocurre pensar que la solución está en que los pueblos pequeños, sin medios económicos se tengan que endeudar en juicios interminables y que cuestan dinero a raudales? solo a un partido socialista que ha perdido el Norte. ¿A quién se le ocurre pensar que algún vecino va a comenzar un juicio contra una institución tan poderosa, y rencorosa como la Iglesia? ¿Para ganar qué? El PSOE se ha pasado de listo. Como de costumbre, una de cal y ciento de arena.
El PSOE debería haber articulado un dispositivo legal (Ley, Decreto)l para anular todas las inmatriculaciones, claramente inconstitucionales, y evitar que losayuntamientos u otras instancias tengan que acudir a los tribunales para defender los bienes de dominio público en procedimientos largos y costosos.
La lista de inmatriculaciones puede pasar de 100.000 si se incluyen los inscritos desde 1946, fecha de promulgación de la Ley
Hipotecaria. Y que pueden ser unas 150.000 propiedades.
Pensaba escribir dos líneas, pero empezar a hablar del tema y encenderme es todo uno...
16:47 | Permalink | Comentarios (0)
15/02/2021
Coincidencias
Muchos conocemos a HILARIO el de Jarandilla de la Vera (Cáceres), cual ha sido su sorpresa que al indagar en sus apellidos ha visto que tiene el apellido ACEDO. Según me comentó el apellido Acedo no aparece en Jarandilla desde mediados del siglo XIX. El caso es que la abuela de su abuela se llamaba Eusebia ACEDO, que si no he hecho mal los cálculos sería su tatarabuela... 4ª generación. No me vais a decir que no es coincidencia...
17:38 | Permalink | Comentarios (0)
14/02/2021
La presa romana de Mues
A pocos kilómetros de aquí en ARELLANO se conserva una villa romana. Seguro que todavía hay cientos de navarros que no la han visitado. Se puede pasar una mañana de encanto.
Se trata de una explotación agrícola de la época romana. Las primeras noticias aparecen a finales del siglo XIX, en el año 2003 María Angeles Mezquiriz publicó el libro la villa romana de Arellano, y dio a conocer el verdadero tesoro que se conserva.
Los restos arqueológicos encontrados indican que esta villa fue construida entre los siglos I y V d.C. Existen dependencias de los siglos I-III d.C vinculadas a la producción del vino, entre los hallazgos más curiosos se encuentra un catavinos de cerámica, icono del museo.
Cuenta con una cisterna de 3 metros de profundidad que se alimentaba principalmente por el agua de la lluvia.
10:14 | Permalink | Comentarios (0)